Λίγο πριν την ψήφο...για τη σύνθεση

Λίγο πριν την ψήφο. Δεν ξέρω, αλλά εκτιμώ –τώρα που σιγά σιγά ολοκληρώνεται μια (θεωρητικά) κορυφαία δημοκρατική διαδικασία και αφού όλες αυτές τις ημέρες παρακολουθούσα το δημόσιο διάλογο– ότι η δημοκρατία μας «χτυπήθηκε» σημαντικά και είναι αυτό πραγματικά που με αγχώνει. Στοιχεία που εντοπίζονται είτε στη μία είτε στην άλλη πλευρά. 

Ασαφές δημοψήφισμα. Προβλήματα ουσίας και διαδικασίας. Θεσμοθέτηση της συνωμοσιολογίας. Εξωγενείς παρεμβάσεις. Δημαγωγία. Εστίαση στο θυμικό και όχι στην ουσία. Φόβος. Απίστευτο (μα απίστευτο) εσωτερικό bullying. Μεροληψία εσωτερικών θεσμικών παραγόντων, κρατικών δομών και μέσων ενημέρωσης. Στρατός εγγυητής της εσωτερικής ασφάλειας. Υπερεθνικισμός. Υπερλαϊκισμός. Υπεροψία ορθολογισμού. Άγνοια εθνικού κινδύνου. Αδιαφορία για την κοινωνική ομαλότητα. Απουσία ανεκτικότητας και μισαλλοδοξία. Χλευασμός της αντίθετης άποψης. Προπαγάνδα παντού. Εκβιασμοί και τρομακτικοί χαρακτηρισμοί. Κομματικές (μάλλον παλαιοκομματικές) μεθοδεύσεις. Αδύναμο (και σε αρκετές περιπτώσεις αστείο) πολιτικό προσωπικό.

Και αρκετά άλλα θα μπορούσαν να συμπληρωθούν, που υπογραμμίζουν ότι χάθηκε το μέτρο και γεννήθηκε μία αμφιβολία που φοβίζει. Μία εκατέρωθεν (ο καθένας από το δικό του δημοψηφισματικό μετερίζι) αμφιβολία για τους θεσμούς, τον πατριωτισμό, τη δημοκρατία της αγαπημένης ευρωπαϊκής μας χώρας, στην οποία και θα κατοικούμε όλοι από αύριο. Μία αμφιβολία που μπορεί να εδραιώσει το φαινόμενο, που, ελπίζοντας να μην υπήρχε, παρέλειψα να αναφέρω παραπάνω: το διχασμό. Ας προσπαθήσουμε από αύριο να το σώσουμε και να αποτελεί απλώς ένα διεθνές αρνητικό case study δημοψηφίσματος. Όπως και να έχει, δεν νομίζω, εύκολα, να συγχωρήσουμε αυτούς που μας έβαλαν σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Ίσως και τους εαυτούς μας. Και να στοχεύσουμε ξανά στη σύνθεση. Αλλά πρέπει όλοι μας να προσπαθήσουμε.