Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2018

Βόλος: Να Γίνει η Πιο Προσβάσιμη Πόλη

(άρθρο στην εφημερίδα Θεσσαλία)

Την Τετάρτη, 12 Δεκεμβρίου 2018, προχωρήσαμε, ως Κοινότητα Διαλόγου Σύνθεσις, σε συνεργασία με το Σωματείο Ιππόκαμπος, στη διοργάνωση επιστημονικού συμποσίου με τη συμμετοχή και άλλων φορέων και συλλόγων της περιοχής μας, επιδιώκοντας να ανοίξουμε τη συζήτηση αναφορικά με ένα νέο στόχο για την πόλη του Βόλου. Ο στόχος αυτός είναι να γίνει ο Βόλος η πιο προσβάσιμη πόλη στην Ελλάδα για άτομα με αναπηρία. Αναλύοντας, λοιπόν, περισσότερο το εν λόγω σκεπτικό προκύπτουν τρία βασικά ερωτήματα:

Το πρώτο ερώτημα είναι εάν η πόλη μας έχει τις προϋποθέσεις για να πετύχει κάτι τέτοιο. Στο Βόλο οι  προϋποθέσεις αυτές φαίνεται  να συντρέχουν για μία σειρά από λόγους. Πρώτον, η ομαλή φυσιογνωμία του εδάφους σε ιδιαίτερα μεγάλο μέρος της πόλης επιτρέπει την εκτενή δημιουργία διαδρόμων για τα άτομα με αναπηρία. Δεύτερο, η υποδειγματική ρυμοτομία μεγάλου μέρους του αστικού ιστού διευκολύνει τη δημιουργία εύχρηστων χώρων, υποδομών και διαδρόμων για τα άτομα με αναπηρία. Τρίτον, οι υπάρχουσες υποδομές σε δημόσιους, διοικητικούς, εκπαιδευτικούς, αλλά και ιδιωτικούς χώρους μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μία μεγάλη προσπάθεια αναβάθμισης. Τέταρτον, η έντονη δράση των τοπικών συλλόγων και φορέων ατόμων με διάφορες εκδοχές αναπηρίας έχει ευαισθητοποιήσει και κινητοποιήσει σε σημαντικό βαθμό την κοινωνία του Βόλου. Πέμπτον, η βαθιά και διαχρονική διάθεση της κοινωνίας της περιοχής μας να αγκαλιάσει, να ενσωματώσει και να συμπορευτεί με το διαφορετικό οδηγεί σε ένα μπόλιασμα του κοινωνικού μας κεφαλαίου που μας οδηγεί στην πρόοδο.

Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η πόλη μας πρέπει να αρχίσει να συζητά για έναν τέτοιο στόχο. Εδώ η απάντηση φαντάζει ευκολότερη και είναι «ναι», καθώς ο Βόλος έχει ανάγκη από μία τέτοια νέα «ταυτότητα». Μια «ταυτότητα» που να ενσωματώνει την κοινωνική παράδοση και το κοινωνικό πρότυπο της πόλης. Που να κινητοποιεί όλα τα δημιουργικά της στοιχεία. Που να μπορεί να την ξεχωρίσει αισθητά από τις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. Που, πέραν και πάνω από την αυτονόητη διάσταση του σεβασμού και της αλληλεγγύης, θα επιτρέπει την αναπτυξιακή σύμπραξη με μία από τις μεγάλες «βιομηχανίες» της περιοχής μας, τον τουρισμό. Και αυτό δεν αφορά μόνο τους επισκέπτες με κάποια αναπηρία, που είναι από μόνοι τους πάρα πολλοί –ασχέτως αν η έλλειψη πρόσβασης δεν μας επιτρέπει συχνά να τους δούμε. Αφορά όλο το εύρος των επισκεπτών που θα έρχονται να γνωρίσουν -αλλά και να τιμήσουν- μία πόλη που μεριμνά εξίσου για το σύνολο των κατοίκων της. Έτσι, θα προκύψει ζήτηση, επενδύσεις, προσφορά, θέσεις εργασίας και εισοδήματα. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι θα προκύψουν ίδιες ευκαιρίες και ίδια πρόσβαση στην καθημερινότητα για όλες και όλους.

Το τρίτο ερώτημα που προκύπτει είναι, τελικά, το «προς τα που» πρέπει να κινηθεί η πόλη μας για να πετύχει έναν τέτοιο στόχο. Σε αυτό το ερώτημα απαντά η ευρωπαϊκή πρακτική. Η πρακτική που θέλει μία πόλη να προσεγγίζει σφαιρικά την προσβασιμότητα και περιλαμβάνει βασικούς τομείς, όπως (α) το δομημένο περιβάλλον και τους δημόσιους χώρους, (β) τις μεταφορές, (γ) την πληροφόρηση, τις επικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες, (δ) τις εγκαταστάσεις και υπηρεσίες κοινής ωφελείας και (ε) τους επαγγελματικούς και εμπορικούς χώρους. Αυτοί είναι, ουσιαστικά, οι τομείς-κριτήρια πάνω στους οποίους αξιολογήθηκε η πόλη Μπρέντα και ανακηρύχθηκε ως η πιο προσβάσιμη ευρωπαϊκή πόλη για άτομα με αναπηρία για το 2019. Πρόκειται για μία ολλανδική πόλη 180.000 κατοίκων, την οποία ακολούθησαν στη δεύτερη και τρίτη θέση η Εβρέ της Γαλλίας και η Γκντίνια της Πολωνίας.

Συνεπώς, το ερώτημα δεν είναι «γιατί ο Βόλος» αλλά «γιατί όχι ο Βόλος» και το πραγματικό ερώτημα είναι τελικά το «πώς ο Βόλος». Προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαμε να εξετάσουμε μία σειρά από προτάσεις και σκέψεις που θα αφορούν (α) τους χώρους στάθμευσης σε κάθε δημόσιο χώρο, (β) τη συγκοινωνία με μικρά – ειδικά λεωφορεία, (γ) την προσβασιμότητα σε δημόσιους χώρους, πλατείες, πάρκα, παιδικές χαρές και πεζοδρόμια, (δ) την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την επικοινωνία, και (ε) τη διασύνδεση της προσβασιμότητας με τη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Το κρισιμότερο ίσως όλων, ωστόσο, για να προχωρήσει η εν λόγω προσπάθεια είναι να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη αλλαγής της νοοτροπίας μας. Μια αλλαγή για να προσεγγίσουμε την αναπηρία ως τη χρυσή ευκαιρία για να εξελίξουμε την κοινωνία μας, να ενδυναμώσουμε τη δημοκρατία μας και να προοδεύσουμε ως άνθρωποι. Μια αλλαγή για να γίνουν όλα τα άτομα με αναπηρία ανάμεσα μας ορατά και ισότιμα. Μια αλλαγή για να καταφέρουμε -κάποια επόμενη στιγμή- να μην διακρίνουμε την αναπηρία μέσα στην καθημερινότητα. Και τότε θα μπορεί ο Βόλος να γίνει η πιο προσβάσιμη πόλη στην Ελλάδα για άτομα με αναπηρία. Γιατί όχι και στην Ευρώπη. Μπορεί να ακούγεται μαξιμαλιστικό, αλλά σίγουρα δεν είναι ανέφικτο. Αρκεί να προσπαθήσουμε όλοι μαζί. Και προς αυτή την κατεύθυνση, όπως καταλήξαμε και στο τέλος του συμποσίου, πρέπει να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας. Και θα την συνεχίσουμε.